Enürezis (Alt Islatma) ve Enkoprezis (Dışkı Kaçırma)
Enürezis (Alt Islatma)
Enürezis adı verdiğimiz alt ıslatma problemi, çocuğun tekrarlayıcı şekilde çişini tutamamasıdır. Bu durumu 5 yaşından sonra bir sorun olarak ele alır ve tedavi ederiz.
Tanı koyabilmek için çocuğun yaşının 5 yaş ve üstünde olması, idrar kaçırma durumunun tekrarlayıcı nitelikte olması, en az 3 ay süre ile devam eden ve haftada en az iki kez yaşanması gözlenmelidir.
Enürezis iki biçimde görülmektedir:
1- Birincil Tip / Primer enürezis: Çocuklarda doğuştan itibaren görülen sinir-kas kontrolünün gelişmesindeki gecikmeden kaynaklan alt ıslatmadır.
2- İkincil Tip / Seconder enürezis: Sonradan başlayan alt ıslatmadır. Psikolojik etmenler sebep olabilir.
Ayrıca Enürezis nokturnal ve diurnal olabilir. Gece uykuda alt ıslatma durumuna “nokturnal enurezis”, gündüz uyanıkken alt ıslatma ise “diurnal enürezis” olarak adlandırılır.
Enürezis Nedenleri;
- Biyolojik nedenler:
kalıtımsal
endokrin (hormonal) sorunlar,
idrar yolu enfeksiyonları
derin uyku
gelişimsel sorunlar
- Psiko-sosyal nedenler:
tuvalet eğitiminde eksiklik ya da yanlış eğitim
çevresel veya aile içi stres yaratan durumlar
Enkoprezis (Kaka kaçırma)
Enkoprezis, çocuğun kakasını tutamamasıdır. 4 yaşından sonra bir sorun olarak kabul edilir. Tanı konulabilmesi için en az 3 ay boyunca ve en az ayda bir sıklıkta olması gerekir.
Enkoprezis iki biçimde görülmektedir:
1- Birincil Tip / Primer enkoprezis: Kaka tutma becerisinin başından itibaren kazanılmamış olması durumudur.
2- İkincil Tip / Seconder enkoprezis: Kaka kaçırma sorununun sonradan başlamasıdır. Psikolojik faktörler önemlidir.
Enkopresis Sebepleri:
- biyolojik nedenler:
Fizyolojik nedenler: kabızlık, vs.
Tıbbi Nedenler: Rektal ve anal bölgede stenoz(darlık), düz kas hastalığı, anal çatlaklar, gastrointestinal enfeksiyonlar (ishal), spina bifida (omurların doğumsal olarak birbirinden ayrık olması), endokrin (hormonal) sorunlar, vs
- Psiko-sosyal nedenler:
tuvalet eğitiminde eksiklik ya da yanlış eğitim
ebeveyn-çocuk ilişkisinde aşırı katı ya da aşırı gevşek tutum
çevresel veya aile içi stres yaratan durumlar
Enkopresis İçin Risk Faktörleri:
- İhmal ve istismar
- Yağ ve şekerden zengin diyet
- Yetersiz sıvı alımı
- Çocuğun hayatında öngörülemezlik ve kaos olması
- Fiziksel egzersiz eksikliği
- Ev dışında tuvaleti kullanmak istememe
- Nörolojik sorunlar
- Kabızlık öyküsü
- Otizm ve mental retardasyon
- Obsesif kompulsif bozukluk
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu
- Öğrenme bozuklukları
Enürezis (Alt Islatma) ve Enkoprezis (Kaka kaçırma) Sorunu Olan Bir Çocuk İçin Yapılması Gerekenler;
Tedavi için öncelikle biyolojik bir sorunun olmadığı gösterilmelidir. Bu nedenle ilk başvuru bir çocuk hekimine yapılmalıdır. Çocuk hekimi gerekli görürse çocuk nefrolojisi, çocuk cerrahisi veya üroloji hekimine yönlendirecektir.
Enüresis ve enkopresis sorunu yaşayan çocuklar, anne babaları ve diğer otorite figürleri ile inatlaşma sorunları yaşarlar. Çocuklar bir yandan inatlaşırken bir yandan utanç ve suçluluk duyguları içindedirler. Alay etme ve eleştirme, aşırı titizlik, otoriterlik, cezalandırma gibi yaklaşımlardan kaçınmak gerekir, bunlar hem utanç duygularını hem de inatlaşmaları besler, enüresis ve enkopresis sorununun artmasına neden olur.
Tedavide, eğitimsel ve davranışçı yöntemler kullanılarak çocuğun sorumluluk alması üzerinde durulur.
Aile içi veya çevreden kaynaklanan gerginliklerin giderilmesi, çatışmaların çözülmesi tedaviye yardımcı olabilir.
Enkopresiste liften zengin diyet ve laksatifler kullanılabilir.