Dikkat Bozukluğu Ne Demektir?

Dikkat eksikliği, üzerinde en çok konuşulan ve merak edilen sorunlardan biridir. Bir yandan pek çok kişi kendisinde ve çocuğunda belirtiler olduğundan şüphelenirken, bazıları ise bu tanıya şüpheyle yaklaşıyor ve gereksiz yere çocukların tedavi edildiğini düşünüyor. O halde “dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB)” tanısı alan kişideki “dikkat eksikliği” derken neyi kastettiğimizi tanımlamakta fayda var.

Normal “dikkatsizlik” ve hayatı etkileyen dikkat eksikliği:

Hepimizin zaman zaman dikkati dağılabilir, buna benzer olarak dikkat eksikliği sorunu yaşayan çocuk ve yetişkinler de zaman zaman ilgilendikleri şeylere odaklanabilirler. “Dikkat eksikliği”nden bir sorun olarak bahsediyorsak, üç özelliğini vurgulamalıyız:

• Süreğenlik: bu sorunu yaşayan çocuğun çoğu zaman dikkati dağınıktır.
• Önemli olana odaklanma güçlüğü: Hayatımızı sürdürürken, aynı anda pek çok şeyin farkına varır, bunları önem sırasına göre değerlendirir ve gerekli olana odaklanırız. Bu beceri bir organizasyon becerisi gerektirir. Riskleri azaltmamızı, hedefimize ulaşmamızı, yani yapılması gerekeni yapmamızı sağlar. Örneğin, bir arkadaşımızla kahve içip sohbet ediyoruz, bir yandan radyodan müzik sesi geliyor, mutfakta yemek pişiyor, evin bahçesinden çocuk sesleri geliyor ve yoldan arabalar geçiyor. Sohbet sırasında diğer uyaranları geri plana atar sohbet içeriğine odaklanırız, ama kahveyi de dökmeden içeriz, olan biten diğer şeylerin farkında oluruz. Bahçede oynayan çocuklardan birinin düştüğünü, radyodan bir deprem haberi aldığımızı veya yemeğin taştığını varsayalım, odak noktamız hemen değişir. Her gün doğal bir şekilde hayatımızı organize eder, olayları önem sırasına göre değerlendirir, sıraya koyarız. Dikkat eksikliği olan çocuk/ergen/yetişkinler için yaşam daha karmaşıktır, çünkü olayları önem sırasına göre sıralayamazlar,düzenleyemezler organize olamazlar.
• Sorun, kişinin  hayatındaki tüm alanları etkiler.

Pek çok kişi, bu sorunun kendisinde ya da çocuğunda olduğunu düşünür. Gerçekten de, yorgun olduğumuzda, gergin günlerimizde, iş yükümüz fazla olduğunda hepimizde dikkat sorunları olabilir. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olanlarda bu durumun şiddeti daha fazladır. DEHB olan çocuklar, görev alma güçlükleri, akademik performansta düşme, arkadaşlarla geçinememe, duygusal sorunlar, sosyal izolasyon ve davranış sorunları yaşarlar.

Tanı nasıl konulur: 

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun kesin tanısını koyan hiçbir test yoktur. Tanı, tecrübeli bir klinisyen (bir uzman doktor) tarafından, görüşmede alınan bilgiye ve gözleme dayanılarak konulur.

Görüntüleme yöntemleri ve kan testleri, olası ek sorunları saptamak amacı ile, gerekli ise yapılır. DEHB belirtilerini saptamak için değerlendirme ölçekleri ve psikometrik testlerden yardım alınır.  

Dikkat eksikliğine sebep olabilecek diğer sebepler de görüşmede alınan öykü ve ruhsal muayene ile ayırt edilir. Mesela depresyonda da dikkat dağınık olabilir, madde kullanımında da, nörolojik bir hastalıkta, ve daha bir çok farklı hastalıkta da… Bu durumların her birinde tanı ve tedavi farklı olacaktır.

Dikkat eksikliği tanı değerlendirmesini sadece çocuk ve ergen psikiyatristleri ve psikiyatristler yapabilir.